Mühendis, bilim insanlarının ürettiği teorik bilgiyi tekniker ve teknisyenlerin uygulayabileceği pratik bilgiye dönüştüren kişidir. İlk mühendislik dalı makine mühendisliği olup 1880 yılında Amerika Makine Mühendisliği Odası kurulmuştur.
1948 yılında kurulan Amerika Endüstri Mühendisleri Odası tarafından yapılan tanıma göre endüstri mühendisliği; insan, makine ve malzemeden oluşan bütünleşik sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi ve kurulması ile ilgilenir. Bu tür sistemlerden elde edilecek sonuçların belirlenmesi, kestirilmesi ve değerlendirilmesinde matematik, fizik ve sosyal bilimlerdeki özel bilgi ve beceriyi mühendislik çözümleme ve tasarımının ilke ve yöntemleriyle birleştirerek kullanır.
Endüstri mühendisliği, kompleks süreç ve sistemlerin iyileştirilmesi ve optimize edilmesi için bilimsel yöntemler kullanan mühendislik dalıdır. İnsan, para, bilgi, enformasyon, teçhizat, enerji, malzeme ve benzerlerini içeren kompleks sistemleri geliştirmek, iyileştirmek, uygulamak ile uğraşır. Kompleks durumları anlamak, bu anlayışla modellemek, modeli kullanarak sistemin nasıl hareket edeceğini tahmin etmek ve sistemi iyileştirmek için mantığa dayalı karar vermeyi amaçlar. Başka bir deyişle, endüstri mühendisliği; enerji, hammadde ve işgücünü etkin bir biçimde bir araya getirecek sistemlerin oluşturulması ve yönetimiyle ilgilenir. Bu mühendislik dalı, mühendislik bilimi ile işletme bilimini birbirine bağlar. Endüstri mühendisliğinde, iş süreçlerini iyileştirirken; maliyetten, zamandan kazanım sağlanıp istenen kaliteye ulaşmak için çalışılır. Bir endüstri mühendisi, mal veya hizmet üreten sistemlerin tasarımını yapar. Sistemleri sürekli iyileştirerek daha etkin ve verimli kullanılmalarını sağlar. Ayrıca, bu tür sistemlerin yönetilmesinden sorumludur.
Başlangıçta, endüstri mühendisliği konuları makine mühendisliği içinde verilecek özel dersler olarak düşünülmüştür. Ancak, II. Dünya Savaşı’nın ardından Amerika genelinde ayrı endüstri mühendisliği bölümleri kurulmaya başlanmıştır. Günümüzde dünyada birçok üniversitede endüstri mühendisliği bölümü kurulmuş durumdadır. Kimi yerlerde sistem mühendisliği, imalat mühendisliği, imalat sistemleri mühendisliği ya da mühendislik yönetimi adıyla da bilinmektedir.
Türkiye'de ilk endüstri mühendisliği bölümü 1969 yılında İTÜ ve ODTÜ'de kurulmuştur. 2020 yılında Türkiye’de 79’u devlet ve 45’i vakıf olmak üzere toplam 124 üniversitede endüstri mühendisliği bölümü bulunmaktadır. Temel mühendislik eğitimleri yanında yöneylem araştırması, üretim sistemleri, üretim planlama, stokastik modelleme, tedarik zinciri yönetimi, modelleme ve optimizasyon yöntemleri, yönetim ve organizasyon, kalite yönetimi, benzetim, iş ve zaman etüdü, iş güvenliği, insan kaynakları yönetimi, proje yönetimi, girişimcilik ve fizibilite etüdü, yönetim bilişim sistemleri endüstri mühendisliğinin başlıca derslerindendir.
Endüstri mühendisleri; otomotiv, tekstil, üretim ve endüstriyel ürünler, bilişim, finans, danışmanlık, maden ve metal sanayi, elektrik elektronik, yapı, gıda, kimya, hizmet, eğitim, taşımacılık, hızlı tüketim malları, sağlık, ev eşyaları, enerji ve telekominikasyon gibi farklı sektörlerde çalışabilmektedir. İşletmelerin; iş geliştirme ve planlama, üretim ve imalat, mühendislik, kalite, yönetim, satış, bilgi işlem, pazarlama, lojistik, finans, satın alma ve idari işler gibi çeşitli departmanlarında istihdam olanağı bulunması sebebiyle endüstri mühendisliği çalışma alanı oldukça geniş bir meslektir.